’Bir kuşun sesini gerçek anlamda dinlememiz, bir sonbahar yaprağının görkemini derinden görmemiz, başka birinin yüreğine dokunmamıza ve onun bize dokunmasına izin veren şey sadece bir dikkat verme olayıdır.’’
CHRISTİNA FELDMAN ve JACK KORNFİELD
Hayatın koşturmacasında geçmiş pişmanlıklar ve gelecek kaygıları arasında şu anı yaşamayı gözde kaçırıyoruz. Ebeveyn olarak sizlerin amacı çocuğuna mutlu bir gelecek hazırlamakken, çocuğunuzun şu anını gözden kaçırabiliyorsunuz belki de.
Mindfulness (Bilinçli Farkındalık) yaşadığınız ana odaklanmak, anı hissedebilmek ve tüm bu fark edilenlerden doyum alabilmeyi içerir. Anda kalmaya gönüllü olmak, mevcut ana düşüncelerimizden çok duyumlarımızla temas etmek ve algılarımızın yanlılığının ve illüzyonunun farkında olmaktır. Günümüzde farkındalık, ruhsal iyilik halinin temel unsuru haline gelmiştir. Farkındalık kişinin duygu, düşünce ve davranış şeklindeki deneyimlerine odaklanmayla ilgilidir.
Tüm dikkatini şimdiki anın deneyimine verebilmek… Anı deneyimleyebilmek kolay değildir elbette, etrafımızda dikkat dağıtıcı değişkenler çok fazladır. Yine de bir an durup dingince kalabilmek; esen rüzgarı yüzünde hissedip, ağaçların farklı kokularını fark edebilmek…
Yaşanan olaylardan çok onları nasıl algıladığımız daha önemlidir. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda bu durum daha çok önem kazanmaktadır. Çocuklar nonverbal iletişimde biz yetişkinlerden daha iyidir. Bakışlarımızdan, jest ve mimiklerimizden fark edilen duyguları tanımaya daha hakimdirler; dolayısıyla ne söylediğimizden çok nasıl, hangi duyguyla söylediğimize odaklanmalıyız.
Aklımız başka şeylerle doluyken o anda olabilme pek mümkün değildir. Çocuğun duygusal ihtiyacını fark edemeyebiliriz. Bu da ebeveyn-çocuk ilişkisinin kalitesini olumsuz etkiler; çocuk kendini önemsiz, geçiştirilen bir nesne gibi hissedebilir. Oysa bir an her şeyi bir kenara koyup çocuğa odaklanmak onun duygu ve düşüncesini anlamaya çalışmak ve bunu ona hissettirmek; çocuğun ruhsal dünyasında olumlu anlamda büyük etki yapar.
Okul öncesi dönem başta olmak üzere çocuklar kendilerini dünyanın merkezinde hissederler. Çevrelerinde gerçekleşen olayların kendileriyle ilgili olduğunu düşünürler. Tartışan ebeveynlerinden kendilerini sorumlu tutar, öfkeli bir arkadaşını gördüğünde arkadaşının kendisine öfkelendiğini düşünebilir. Mindfulness (Bilinçli Farkındalık) sayesinde çocuklar ana odaklanıp olayları objektif değerlendirebilme becerisi kazanırlar. Hayatın coşkusu artar, her deneyimden doyum almaya başlar, küçük şeylerle mutlu olabilmeyi öğrenirler.
Mindfulness’da dikkat, niyet ve tutum en önemli noktaların başında gelir. Niyetimizle birlikte dikkatimizi odakladığımız anın deneyimini nasıl bir tutumla ele alacağımızı bize öğretir. Şefkat, anda kalabilme, akışına bırakma, sabır, başlangıç ruhu, kabul ve yargılarımızın farkına varmak da bilinçli farkındalığa dair diğer önemli detaylardır. Tüm fark ettiğimiz acı tatlı yaşamsal deneyimleri nasıl karşıladığımız bu yoldaki en önemli belirleyicidir.
Mindful ebeveynlik, ebeveynlerin an be an farkındalığını çocuğu ile olan ilişkisine taşıması ya da bilinçli farkındalıkla hareket etmesi olarak tanımlanabilir. Ebeveynler çocuklarını özenle yetiştirebilmek adına büyük çaba sarf ederler. Bu süreçte zorlanmalar, stres, hayal kırıklıkları, kusursuzu hedefleme, suçluluk duyguları kaçınılmazdır. Sizler bu yolda kitaplarla, eğitimlerle kendi yol haritanızı oluşturmaya çalışıyorsunuz ancak teorik bilgi ne kadar zengin olsa da pratiğe dönüşmediği ve içselleştirilmediği müddetçe hep bir şeyler eksik kalacaktır. Mindful ebeveynlik bu noktada devreye girerek becerilerinizi hayata geçirebilmeniz konusunda size destek olur.
Mindful ebeveyn olmada dikkat edilmesi gereken; çocuğunuzla yaşadığınız bir olayda kendi duygunuzun farkında olmak, o anki duyguyla düşünmeden hareket etmenin önüne geçmek ve çocuğunuzu dikkatli bir şekilde dinleyerek onun duygu ve düşüncesini anlamaya çalışmaktır. Bu becerileri hem kendi adınıza hem de çocuğunuzun sizi örnek alıp olumlu davranışı öğrenmesi adına büyük önem taşımaktadır. Mindful ebeveynlik her durumda anlayışlı yaklaşmanın dışında aslında çocuğunuzla iletişimde uyumu yakalayabilmek ve aynı ritmde olmakla ilgilidir.
Duygular soyut kavramlardır. Okul öncesi ve ilkokul çağı çocukları zihinsel olarak henüz soyut işlem döneminde olmadıkları için duyguları fark etme ve ifade etme konusunda zorluk yaşayabilirler. Biz yetişkinler çocukların duygularını anlamalarında, duyguların bedenleri üzerindeki etkilerini ve davranışlarını nasıl şekillendirdiğiyle ilgili rehberlik etmemiz gerekir. Bu konuyla alakalı bir Mindfulness etkinliğini de günlük hayatınızda hem kendiniz hem de çocuğunuzla uygulayabilirsiniz.
Duyguların Farkındalığı: Herhangi bir duygu yaşadığınuzda;
Ne düşünüyorum?
Bedenimde ne hissediyorum?
Bu duygu beni hangi eylem için motive ediyor?
Bu soruları kendinize/çocuğunuza sorarak duygu-düşüne ve davranış üçgeninde neler yaşadığınızı fark edebilirsiniz.
Duygu-düşünce-davranış bir bütündür ve döngüsel olarak birbiriniz etkiler. Olumsuz bir davranışı ortadan kaldırmak istediğimizde, davranışa kaynaklık eden duygu/düşünceye ulaştığımızda yaşanan sorun davranışı daha kısa sürede ortadan kaldırabiliriz.
Mindfulnessuygulamalarının çocuklar üzerindeki etkileri ise şu şekilde özetlenebilir;
Dikkatlerini kontrol edebilmeyi öğrenirler, davranışlarını denetleyerek tepkisel davranmanın önüne geçerler, kendilerine ve başkalarına karşı daha hoşgörülü olurlar, yaşamlarından daha çok doyum alırlar, coşkuyu hissederler ve ruhsal iyilik halleri güçlenir.
Mindfulness (Bilinçli Farkındalık)’ı çocuğunuza birebir deneyimletebilmek ve çocuğunuzun içselleştirebilmesi adına kullanabileceğiniz bir uygulama örneği ile yazıyı sonlandırıyoruz:
Spiderman Meditasyonu: Çocuğunuzun sevdiği bir süperkahramanı seçin veya kendisi de bir süperkahraman hayal edebilir. Ona bu süperkahramanın çok kuvvetli duyumları olduğunu; çok iyi gördüğünü, duyduğunu, koku ve tat aldığını, dokunduğunu çok iyi hissettiğini söyleyin. Daha sonra kendisinin de o süperkahraman gibi duyularını deneyimlemesini isteyin. Bunu bir oyuna da uyarlayabilirsiniz. Uygulama sonunda deneyimleri hakkında konuşabilirsiniz.
KAYNAKÇA
Cozolino, L. (2014), İnsan İlişkilerinin Nörobilimi, İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları
Atalay, Z. (2018), Mindfulness: Şimdi ve Burada, İstanbul: Psikonet Yayınları
Siegel, D.J. (2018), Zihnin Gelişimi, İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları
Germer, C.K. (2018), Özşefkatli Farkındalık, İstanbul: Diyojen Yayıncılık
